imei код ни руйхатдан утказиш тартиби
Imei код ни руйхатдан утказиш тартиби
Телефонларнинг IMEI рақамини рўйхатдан ўтказиш шартми? Энг оддий ва батафсил шарҳ
Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги масъул ходими Тимур Машанпин қарор билан боғлиқ барча саволларга жавоб берди.
Қарор матни тушунарсиз бўлгани учун кўпчиликда саволлар туғилаётганди. Тимур Машанпиннинг жавоблари асосида телефон, смартфон ва планшетларнинг IMEI рақамини рўйхатдан ўтказиш тартиби ҳақида тушунтиришга ҳаракат қиламан.
2019 йилнинг 1 апрелидан бошлаб республикамизда мобил қурилмалар IMEI кодларини автоматик равишда рўйхатдан ўтказиш ишлари бошланган. Ҳозирги ҳолатда сизнинг қурилмангиз IMEI кодлари алоқа операторлари томонидан UZIMEI базасига ўтказилган. Телефонингиз IMEI коди рўйхатдан ўтган-ўтмаганини uzimei.uz сайтидан текширишингиз мумкин. Қайта рўйхатдан ўтказишингиз шарт эмас.
Агар янги телефон олган бўлсангиз, 2019 йил 1 ноябргача унга бир марта сим карта солиб, ишлатсангиз, у автоматик тарзда регистрация қилинади. Бунинг учун сиздан ҳеч нарса талаб қилинмайди.
2019 йил 1 ноябрдан IMEI кодини рўйхатдан ўтказиш автомат бўлмайди, регистрация SMS/USSD сўровлар, UZIMEI тизими оператори ва бошқа усуллар орқали амалга оширилади. 2019 йил 1 декабргача бу амалиёт бепул бўлади.
Демак янги телефон олсангиз, 2019 йил 1 декабргача IMEI кодини рўйхатдан ўтказиш бепул.
2019 йил 1 декабрдан эса IMEI коди рўйхатдан ўтказиш пулли бўлади. Битта IMEI кодини регистрация қилиш учун жисмоний шахслар бугунги кун ҳисоби билан 44600 сўм тўлайди.
Телефон сотиб олаётганингизда унинг IMEI коди рўйхатдан ўтганини албатта текширинг.
2019 йил 1 декабридан, агар телефонингиз IMEI коди рўйхатдан ўтмаган бўлса, у 30 кундан сўнг ишламай қолади. Агар 30 кун давомида регистрация қилмасангиз, 44600 эмас, 55750 сўм тўлашга тўғри келади.
Дарвоқе, 1 ноябрдан сўнг ишлаб чиқарувчиси номаълум, IMEI коди тўғри бўлмаган арзон Хитой телефонлари ишламай қолади. Уларни 1 ноябрга қадар бир ишлатиб автоматик рўйхатдан ўтказса бўлади. Шунингдек, 1 ноябрдан сўнг аввал ишлатилган телефонларни сотиб олишда ҳам эҳтиёт бўлган зарур. Аввало, IMEI кодини текшириб олинг. Шунингдек, аввал ишлатган одам телефон билан боғлиқ бирон “ишкал”га аралашган бўлса, сизга ҳам зарар етиши мумкин.
Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги мулозимининг айтишича, IMEI маълумотини рўйхатдан ўтказиш ва UZIMEI лойиҳасини жорий этиш орқали мобил қурилмаларни ўғирлаш ва ноқонуний фойдаланишнинг олди олинади. GSMA халқаро стандартларига жавоб бермайдиган ва инсон саломатлигига зарар етказадиган сифатсиз мобил қурилмаларнинг сотуви чекланади. Шунингдек, ички бозорни сохта мобил қурилмаларни олиб кириш ва сотишдан ҳимоя қилинади.
Агар бу тизим тўлиқ амалга оширилса, Ўзбекистонда телефон қурилмалари нархи ошади. Чунки, бу ҳолатда фақатгина қонуний равишда олиб кирилган қурилмалар рўйхатга олинади. Бунда божхона ва солиқ харажатлари, шунингдек IMEI учун тўланган миқдор ҳам телефон нархига қўшилади. Кейинчалик соғлом рақобат муҳити шаклланиб, энг катта телефон компанияларининг расмий ваколатхона ва дўконлари, хизмат марказлари очилса, нархлар тушиши мумкин.
Энди энг кўп сўраладиган саволларга мутахассиснинг жавобларини ҳавола қиламан:
— Ҳозирги ишлатаётган телефонимни рўйхатдан ўтказишим шартми?
— 1 ноябргача фойдаланилаётган телефон қурилмаларининг барчаси автоматик тарзда рўйхатдан ўтказилади. Бунда сизнинг иштирокингиз талаб этилмайди ва сиздан ҳеч қандай хизмат ҳақи ундирилмайди. Маълумотлар мобил операторлари томонидан UZIMEI базасига келиб тушади.
— Ўзбекистонда IMEI кодларини рўйхатдан ўтказиш қачондан бошланган?
— 2019 йилнинг 1 апрелидан бошлаб республикамизда мобил қурилмалар IMEI кодларини автоматик равишда рўйхатдан ўтказиш ишлари олиб борилмоқда.
— Бугунги кунда мамлакатимизда нечта мобил қурилмалар UZIMEI рўйхатидан ўтди?
— UZIMEI ягона маълумотлар базасида 30 миллионга яқин мобил қурилмалар рўйхатдан ўтди.
— Ишлатилмаган мобил қурилмамни ҳам рўйхатдан ўтказиб қўйишим керакми?
— Ҳа, агар 1 ноябргача ўша қурилмангизга бир марта сим карта қўйиб ишлатсангиз, антенна кўриниши билан IMEI маълумотлари мобил оператори орқали UZIMEI базасига автоматик киритилади.
— 1 ноябрдан кейин IMEI рақамини қаерда рўйхатдан ўтказиш мумкин?
— IMEI рақами рўйхатга олинганини қандай текшириш мумкин?
— www.uzimei.uz сайти ёки мобил операторига SMS/USSD сўрови юбориш орқали.
— Телефоним IMEI рақамини қандай билсам бўлади?
— IMEI рақамини билиш учун телефонингиз орқали *#06# буйруғини теринг.
— Қурилманинг IMEI коди мақомини текшириш пуллими?
— Қурилманинг IMEI коди мақомини текшириш билан боғлиқ тизим операторидан барча SMS хабарлар ва абонентлардан SMS/USSD сўровлар бепул асосда амалга оширилади.
— IMEI кодини рўйхатга олиш учун қанча тўланади?
— Мобил қурилманинг IMEI кодини рўйхатга олиш учун тўлов миқдори импорт қилувчилар учун БҲМ (базавий ҳисоблаш миқдори)нинг 20%и (бугунги кунда 44600), ишлаб чиқарувчилар учун 10%и (22300), жисмоний шахслар учун 20%и миқдоридадир.
— Туристлар, Ўзбекистон фуқароси бўлмаган шахслар мамлакатимиз ҳудуди ўз телефон қурилмаларини рўйхатдан ўтказишлари шартми?
— 30 кун муддатгача фойдаланишлари мумкин. 30 кун муддатдан кўпроқ туришса, IMEI регистрацияси учун БҲМ (базавий ҳисоблаш миқдори)нинг 20%и миқдорида пул тўлайди.
— Туристлар Ўзбекистон ҳудудида ўз сим карталари орқали роумингдан фойдаланганда IMEI рақамини рўйхатдан ўтказишлари керакми?
— Норезидентлар чет эл сим картасидан (роумингдан) фойдаланганда регистрация қилиши шарт эмас. Маҳаллий оператор сим картасини 30 кундан ортиқ муддатда фойдаланса, регистрация қилиши керак.
— Ўзбекистонга бир йилда қанча мобил қурилма олиб кирилади?
— Статистика қўмитасининг маълумотларига кўра, 2019 йилда 115000 та мобил телефон қурилмаси расмий тарзда Ўзбекистонга олиб кирилган. Ваҳоланки, Ўзбекистонда 22 миллиондан ортиқ мобил алоқа фойдаланувчилари мавжуд. Дунёдаги ўртача статистикага кўра, мобил телефон фойдаланувчиларининг 15 фоизи ҳар йили ўз қурилмаларини алмаштиради. Бунга кўра, агар Ўзбекистон мобил фойдаланувчиларининг 15 фоизи бир йилда бир марта телефон алмаштирса, уларнинг сони 3 300 000 бўлиши керак эди. Демак, Ўзбекистонга йилига жуда кўп миқдорда мобил қурилмалари ноқонуний олиб кирилмоқда.
— Ўзбекистонда мобил телефонлар кўп ўғирланадими?
— Ички ишлар вазири ўринбосарининг ҳисоботига кўра, охирги уч йилда Ўзбекистонда содир этилган ўғрилик жиноятларининг ҳар учинчиси мобил телефон билан боғлиқдир.
— Ўғирланган ёки йўқотилган, “қора рўйхатга” тушган телефонни сотиб олса, ишлатса нима бўлади?
— Телефонга сим карта қўйганидан кейин алоқа оператори томонидан бу телефон ўғирланган ёки йўқотилганлар рўйхатида экани, қурилмани ички ишлар бўлимига топшириш кераклиги ҳақида СМС хабар келади.
— Ўзбекистонда “қора рўйхат”га киритилган телефонни бошқа давлатларда фойдаланса бўладими?
— Ўзбекистонда “қора рўйхат”га киритилган қурилмалар GSMA халқаро ташкилоти базасига киритилади. GSMA’га аъзо бўлган 40 дан ортиқ давлатда бу телефон ишламайди. Шунингдек, бошқа давлатда “қора рўйхат”га тушган қурилмалар ҳам Ўзбекистонда ишламайди.
— Смарт соат, компьютер, ноутбук, автомобилни бошқариш қурилмалари ҳам пулли равишда рўйхатдан ўтказиладими?
— 1 декабрдан фақатгина телефон, смартфон ва планшетлар пулли асосда рўйхатдан ўтказилади.
— Қурилма IMEI рақамининг рўйхатга олиниши билан бизнинг шахсий маълумотларимиз йиғилиб, телефонимиз кузатилиши мумкинми?
— Ўзбекистон телекоммуникация тармоқларини бошқариш Республика марказида фуқароларнинг шахсий маълумотлари сақланмайди. Бошқа маълумотлар мобил операторлари ва ҳуқуқ-тартибот органларида сақланади. Эртага бировнинг телефони йўқолса ёки ўғирланса, ИИВ томонидан марказга маълум IMEI рақамини ўчириш сўрови келади. Бу IMEI рақами барча мобил операторлари базасида блокланади.
— IMEI рақамини регистрация қилиш кимнинг бўйнида бўлади? Сотувчинингми? Харидорнингми?
— Қурилмани ким олиб кирган бўлса, ўшанинг. Масалан, телефонни ўзингиз сотиб олиб, Ўзбекистонга олиб келсангиз, сиз тўлайсиз. Импорт қилувчилар ва ишлаб чиқарувчилар ўзи тўлайди.
— Ишлаб чиқарувчиси номаълум, сифатсиз, IMEI коди халқаро талабларга жавоб бермайдиган, асосан Хитойда ишлаб чиқарилган телефонларнинг тақдири нима бўлади?
— Бугунги кунга қадар 30 миллионга яқин IMEI кодлари автоматик тарзда рўйхатдан ўтган бўлса, шундан 500 минги халқаро стандартларга жавоб бермайдиган IMEI кодларидир. Бундай сифатсиз телефонларни 1 ноябрга қадар ишлатиб, автоматик тарзда регистрация қилиб олиш мумкин. 1 ноябрдан сўнг улар рўйхатдан ўтказилмайди ва бу қурилмалардан телефон сифатида фойдаланиш имкони бўлмайди.
— Интернетда IMEI рақамини генерация қиладиган кўпгина дастурлар бор. Шулар орқали телефонларга қайта IMEI рақами олиб, тизимга киритса бўладими?
— Apple, Samsung каби компанияларнинг янги авлод телефонларида IMEI рақамини ўзгартириш имконияти мавжуд эмас. 2-3 авлод илгариги телефонларда IMEI рақамини бу тарзда ўзгартириш мумкиндир. Ҳозирда тегишли идоралар томонидан IMEI рақамини ўзгартирганлик учун жавобгарлик белгилаш масаласи кўриб чиқилмоқда.
— Агар фирибгарлар ишлатиб бўлинган эски телефонларнинг IMEI рақамини қурилмадаги рақам билан алмаштиришса, буни қандай аниқлайсизлар?
— UZIMEI тизимига келадиган ахборотлар мобил операторлари томонидан тақдим этилади. Масалан, оператор маълумотлар базасига кўра, тугмали телефон ҳозирда 4G тармоғидан фойдаланаётган бўлса, шубҳа пайдо бўлади. Бу факт алоҳида текширувга сабаб бўлиши ва ички ишлар органларига оширилиши мумкин.
— Агар телефонда иккита ёки кўпроқ сим карта слоти бўлса, ҳар бири алоҳида регистрация қилинадими?
— Ҳа, телефон қурилмаларида ҳар бир слот учун алоҳида IMEI рақами бириктирилади. Агар иккинчи ёки учинчи слотдан ҳам фойдалансангиз, уни ҳам рўйхатдан ўтказишга тўғри келади. Маслаҳат: агар телефонингизда битта сим карта бўлиб, иккинчиси бўш турган бўлса, 1 ноябргача сим карталар ўрнини алмаштириб, қурилмани ёқсангиз, иккинчи слот ҳам автоматик тарзда рўйхатдан ўтади. Буни қилмасангиз, 1 декабрдан сўнг 2-слотдан фойдаланиш учун пул тўлашингизга тўғри келади.
— Бир шахс учун IMEI рақамини рўйхатдан ўтказиш учун чеклов мавжуд эмасми? Энди бир йилда битта телефон ишлата оларкансиз, холос, деган гаплар чиққанди.
— Чеклов мавжуд эмас, жисмоний шахслар исталганча қурилмалар учун IMEI рақамини рўйхатдан ўтказишлари мумкин. Фақатгина халқаро почта ёки курьерлик жўнатмалари орқали келтирилган мобил қурилмалар сони жисмоний шахслар учун Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатларида белгиланган божхона чегараси орқали товарларни божсиз олиб киришнинг чекланган нормаларидан ошмаслиги лозим.
IMEI кодларини рўйхатдан ўтказиш учун нималарни билиш зарур?
Ҳозирда барча мобил ускуналар мобил алоқа операторларининг тармоқларига уланиш орқали бепул, автоматик равишда рўйхатдан ўтказилмоқда. Рўйхатдан ўтказиш билан боғлиқ 1 декабрдан кучга кирадиган янгиликлар фақат импорт қилувчилар ва ишлаб чиқарувчиларга тегишли. Жисмоний шахслар учун ҳеч нарса ўзгармайди.
Ҳозирги кунда Ўзбекистон фуқаролари фойдаланаётган ва роумингдаги ускуналар автоматик равишда рўйхатга олинган ҳамда қайта рўйхатга олиниши шарт эмас. 1 декабрдан бошлаб Ўзбекистонга янги телефонларни олиб кираётган тадбиркорлар рўйхатдан ўтказиш учун мустақил равишда тўлов киритадилар.
Аввал фойдаланилган ёки янги телефон сотиб олаётган жисмоний шахслар харид олдидан фақат IMEI кодининг рўйхатга олинганлигини аниқлашлари ва унинг мақомини www.uzimei.uz сайти орқали текшириб олишлари керак бўлади. Таъкидлаш лозимки, IMEI кодининг рўйхатга олиниши унинг эгасининг исмига боғлиқ бўлмаслиги сабабли, телефон сотилишида ҳеч қандай муаммо туғилмайди. Яъни ушбу янгилик фойдаланилган ускуналарнинг олди-сотдисига ҳеч қандай таъсир кўрсатмайди.
Бироқ янги телефон харид қилинишидаги каби фойдаланилган телефон харидида ҳам харидорлар IMEI кодининг рўйхатга олинганлигини аниқлашлари ва унинг мақомини текшириб олишлари лозим. Агар телефон рўйхатдан ўтказилмаган бўлса, 30 кун ичида ўчирилади. Кунлар ҳисоби телефоннинг илк бора тармоққа уланган вақтдан бошланади. Бундай ҳолда жисмоний шахс телефонни мустақил равишда рўйхатдан ўтказа олмайди. Алоқа операторини ўзгартиришда ҳам ҳеч қандай қўшимча ҳаракатлар талаб этилмайди.
Қарорда келтирилишича, ушбу ўзгаришнинг сабаби мобил ускуналар фойдаланувчиларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, ускуналардан ноқонуний фойдаланишнинг ва сифатсиз ускуналар сотилишининг олдини олишдан иборат.
Қарорга мувофиқ, тизим оператори мобил алоқа операторидан зарур техник ахборотларни, шу жумладан, ускуна ишлаши, тармоқдаги фаоллиги, реал вақт режимида амалга оширилган операциялар ҳақидаги ахборотларни олиш учун сўров бериши мумкин.
Ҳужжатда келтирилган маълумотларга кўра: «Давлатнинг, ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг хавфсизлиги ва мудофаа қобилиятини таъминлаш ҳамда ўта муҳим ижтимоий-сиёсий чора-тадбирларни ўтказишда Тизим оператори ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг сўрови бўйича мобил қурилмалар ишини мажбурий тўхтатиб туриш ва қайта тиклашни амалга оширади».
1 ноябрдан бошлаб ишлаб чиқарувчилар ва импорт қилувчилар оператор ёки тизим рўйхатга олувчисига мурожаат қилишлари мумкин. 1 декабрдан эса ушбу хизмат пуллик бўлади.
Импорт қилувчилар ва ишлаб чиқарувчилар учун рўйхатга олиш жараёни автоматик бўлмайди. Улар тизим операторига шахсан келишлари ёки ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали рўйхатдан ўтказишлари лозим. Батафсил маълумотни 1170 телефони орқали олиш мумкин.
1 декабрдан IMEI кодларини рўйхатга олиш пуллик бўлади. Импорт қилувчи ҳар бир қурилма учун 25 минг сўм, маҳаллий ишлаб чиқарувчи 20 минг сўм тўлайди. Мустақил равишда рўйхатдан ўтказувчи жисмоний шахс ҳам 20 минг сўм тўлайди, бироқ ҳужжатлар тўлиқ тақдим этилмаса, божхона қийматидан 100 фоиз тўлов киритиши шарт бўлади. Импорт қилувчи ва ишлаб чиқарувчилар фақатгина ҳужжатларни тўлиқ тақдим этса, қурилмаларни рўйхатдан ўтказа олади.
Чет элликлар учун илк бора тармоққа улангандан кейин 30 кун ичида рўйхатга олиш бепул.
Sizning pasportingizga IMEI kod ro‘yxatdan o‘tkazilgan bo‘lsa nima qilish kerak?
Sotib oluvchi (iste’molchi) O‘zbekiston Respublikasi hududiga sotuvchi (importer) tomonidan qonuniy olib kelgan mobil qurilmalarning IMEI kodlarini ro‘yxatdan o‘tkazish uchun to‘lovni amalga oshirmasligi kerak. Ro‘yxatdan o‘tkazish uchun sotuvchi (importer) javobgar hisoblanadi. Mobil qurilmalarni xarid qilishda hushyor bo‘lish talab etiladi, shuningdek, mobil qurilmalarning IMEI kodlarining ro‘yxatdan o‘tgan holatini tekshirish kerak.
IMEI kodlarini ro‘yxatdan o‘tkazish jarayonida iste’molchilar o‘zining shaxsga doir ma’lumotlari bo‘yicha muammolarga duch kelayotganligi sababli, bu o‘zining pasport ma’lumotlariga shaxsiy qurilmalarining IMEI kodlarini ro‘yxatdan o‘tkaza olmaslikka olib kelmoqda.
Oxirgi kunlarda UZIMEI ro‘yxatdan o‘tkazish tizimida xorijiy mamlakatlardan kelgan fuqarolarning shaxsiy ma’lumotlari, uchinchi shaxslar tomonidan noqonuniy ravishda foydalanilayotganligi sababli, bu murojaatlarning soni ko‘payishiga olib kelmoqda.
UZIMEI, Davlat bojxona qo‘mitasi, shunigdek, Ichki ishlar vazirligi pasport ma’lumotlarining yo‘qolishi bo‘yicha javobgar hisoblanmaydi. Pasport ma’lumotlarining egalari, ularning ruxsatisiz uchinchi shaxslar tomonidan foydalanilishi qonun hujjatlari bilan taqiqlangan.
Natijada ushbu vaziyatga oydinlik kiritish maqsadida, hozirgi kunda Ichki ishlar vazirligi noqonuniy faoliyat bilan shug‘ullanayotgan shaxslarni aniqlash bo‘yicha tegishli ishlarni amalga oshirmoqda hamda huquqbuzarlarga qarshi qonuniy choralar ko‘rilmoqda. Kim, qachon va qayerda sizning shaxsiy ma’lumotlaringizni o‘g‘irlaganligi bo‘yicha UZIMEI ro‘yxatdan o‘tkazish tizimi yordamida aniqlash imkoniyati mavjud.
Asosiy maqsad – istemolchilarning huquqlarini himoya qilish, respublika hududiga noqonuniy olib kirish va sifatsiz mobil qurilmalar bilan savdo qilishning oldini olish.
UZIMEI ro‘yxatdan o‘tkazish tizimi sizning qurilmangizni himoyalovchi va uchinchi shaxslar tomonidan shaxsiy ma’lumotlaringiz bo‘yicha xatti-harakatlarning oldini oluvchi, yagona apparatli himoya vositasi hisoblanadi. Agar kimdir sizning shaxsiy ma’lumotlaringizdan noqonuniy foydalanayotgan bo‘lsa, u jazolanishi kerak. Ushbu vaziyat mobil qurilmalarni qonunsiz olib kiruvchi (kontrabanda) shaxslarning noqonuniy harakati natijasida yuzaga kelmoqda. Tizim operatori va maxsus organlar tomonidan ro‘yxatga olish tizimini takomillashtirish va aniqlangan jinoyatlar va suiiste’molchilarni yo‘q qilish bo‘yicha katta hajmdagi va doimiy ishlarni olib bormoqda. Tanqidchilar orasida bundan keyin ham qurilmalarni noqonuniy olib kirishni xohlovchilar uchramoqda. Firibgarlar hatto o‘g‘irlangan shaxsiy ma’lumotlar asosida IMEI kodini ro‘yxatdan o‘tkazish uchun belgilangan to‘lovlarni amalga oshirishga hamda jinoyatchilarga o‘g‘irlangan shaxsiy ma’lumotlari uchun ham to‘lashga rozidir. Tizim ishlamoqda va u bilan emas, balki jinoyatchilar bilan kurashish lozim.
UZIMEI administratsiyasi begona pasport ma’lumotlariga ro‘yxatdan o‘tgan mobil qurilmalarini qayta rasmiylashtirish, UZIMEI ofisi yoki pochta bo‘limlariga pasport egasining o‘zi kelgan holda, pasport egasining bergan arizasi sharti bilan amalga oshirilishini ma’lum qiladi.
Shuningdek, yaqinda tasdiqlangan qonun loyihasiga va boshqa shaxslar tomonidan shaxsiy ma’lumotlardan foydalanish moddasiga ko‘ra, ko‘rilgan choralar kuchaytirilganligini ma’lum qilamiz. Umid qilamanki, ushbu normalar huquqni muhofaza qiluvchi organlar tomonidan shunga o‘xshash omillarning oldini olishga imkon yaratadi. Onlayn ro‘yxatdan o‘tkazishni bekor qilish mumkin, lekin bu iste’molchilar tomonidan ma’qullanmaydi.
Imei код ни руйхатдан утказиш тартиби
Ўзбекистонда мобил телефонлар ва SIM-картали планшетларнинг IMEI-кодини рўйхатдан ўтказиш масаласида ҳамон турли саволлар ва тушунмовчиликлар юзага келмоқда.
Қуйида қурилманинг IMEI-кодини текшириш ва қандай қилиб рўйхатдан ўтиш мумкинлигини оддий тарзда тушинтириб ўтамиз.
IMEI-кодни қандай билиш мумкин?
Бунинг учун телефон ёки планшетингизда *#06# комбинациясини теринг. Шунда экранда гаджетингизнинг IMEI-коди пайдо бўлади. Агар иккита SIM-картали телефон ёки планшет ишлатсангиз, иккита IMEI-код кўринади: ҳар бир SIM-карта уяси учун алоҳида рақам.
Бундан ташқари, баъзи телефонларда IMEI-код қурилманинг орқа томонига ёзиб қўйилса, яна айримларида SIM-карта уясида келтирилган бўлади. Мобил қурилмангиз қадоғи ёки ҳужжатларида ҳам IMEI-кодни кўришингиз мумкин.
IMEI-коди рўйхатга олинганини қандай текшириш мумкин?
Буни икки усулда – SMS ёки USSD сўровлари орқали билиш мумкин.
USSD сўровда қуйидагиларни бажарасиз:
1. Мобил қурилма клавиатурасида *1170# комбинациясини теринг.
2. Тилни танланг.
3. “IMEI-код текшириш” хизмат турини танланг.
4. IMEI-кодни киритинг.
5. SMS жавобни кутинг.
SMS сўрови тартиби эса қуйидагича:
1. SMS орқали 1170 рақамига IMEI-кодни юборинг.
2. SMS жавобни кутинг.
IMEI-кодни рўйхатдан ўтказиш тартиби қандай?
Агар мобил қурилмангиз рўйхатдан ўтмаган бўлса, уни USSD ёки SMS сўрови, uzimei.uz сайти, Ягона интерактив давлат хизматлари портали (my.gov.uz) ёки ҳудудий почта алоқа бўлимлари орқали рўйхатдан ўтказишингиз мумкин. Бу усуллардан ўзингизга қулай ва маъқул келганини танлаб, жараённи бажарсангиз кифоя.
SMS орқали рўйхатдан ўтказиш:
2. SMS орқали жавобни кутинг.
Ягона интерактив давлат хизматлари портали (my.gov.uz) орқали:
1. my.gov.uz сайти орқали оммавий офферта билан танишиб чиқинг.
2. my.gov.uz сайтидан рўйхатдан ўтинг.
3. my.gov.uz сайтида авторизация қилинг.
4. “Мобил қурилманинг IMEI-кодини рўйхатдан ўтказиш” хизмат турини танланг.
5. Мобил қурилманинг IMEI-коди/кодларини кўрсатиб, электрон сўровномани тўлдиринг.
Қачондан пулли бўлади?
Ўзбекистонда мобил телефонлар ҳамда SIM-карта солинадиган планшетларнинг IMEI-коди шу йилнинг 1 апрелидан 1 ноябригача бепул ва фойдаланувчилар иштирокчисиз автоматик равишда махсус тизимдан рўйхатдан ўтказилди.
Бунда бир жиҳатга эътибор қаратиш керак. 1 апрелдан 1 ноябргача бўлган муддатда SIM-карта билан бирор марта фойдаланилмаган телефон, планшет ёки USB-модемлар шу давр мобайнида автоматик рўйхатдан ўтмай қолган. Уларнинг IMEI-кодларини эндиликда 1 декабргача бепул рўйхатдан ўтказиш мумкин.
Эндиликда янги мобил қурилма сотиб олаётганда, унинг IMEI-коди рўйхатдан ўтказилганми-йўқми, текшириб олиш лозим. Агар сиз қурилмани Ўзбекистон ҳудудида харид қилсангиз, у импортёр-тадбиркор ёки ишлаб чиқарувчи томонидан рўйхатдан ўтказилган бўлиши керак.
1 декабрдан бошлаб импортёрлар, ишлаб чиқарувчилар ва хориждан Ўзбекистонга мобил қурилмалар олиб кирганлар гаджетини 30 кун ичида рўйхатдан ўтказса, базавий ҳисоблаш миқдорининг 20 фоизи (44 минг сўм); 30 кундан кейин рўйхатдан ўтказса, БҲМнинг 25 фоизи (55 минг сўм) миқдорида тўлов қилиши керак бўлади.
Сиз телефонингизни рўйхатдан ўтказдингизми? IMEI коди қандай расмийлаштирилади?
Вазирлар Маҳкамаси томонидан Ўзбекистон ҳудудида фойдаланилаётган, сотиш ёки шахсий фойдаланиш учун олиб кирилаётган ҳамда ишлаб чиқарилаётган мобил ускуналарни рўйхатдан ўтказиш тартиби тасдиқланди.
Бундан мақсад қарорда келтирилишича, мобил ускуналар фойдаланувчиларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, ускуналардан ноқонуний фойдаланишнинг ва сифатсиз ускуналар сотилишининг олдини олишдан иборат.
Қарорга мувофиқ, тизим оператори мобил алоқа операторидан зарур техник ахборотларни, шу жумладан, ускуна ишлаши, тармоқдаги фаоллиги, реал вақт режимида амалга оширилган операциялар ҳақидаги ахборотларни олиш учун сўров бериши мумкин.
Жорий йилнинг 1 апрелидан Ўзбекистонда мобил қурилмалар IMEI кодларини автоматик равишда рўйхатдан ўтказиш ишлари бошланган. Бу 3 босқичда амалга оширилади:
• 1 апрелдан 1 ноябргача — автоматик (бепул)
• 1 ноябрдан 1 декабргача — ариза орқали (бепул)
• 1 декабрдан бошлаб — ариза орқали (пуллик)
Бугунги кунда ишлатиб юрган мобил телефонингиз ёки сим-картали планшетингизнинг IMEI (Мобил қурилманинг халқаро идентификатори) кодлари алоқа операторлари томонидан UZIMEI базасига автоматик ўтказилган.
Ҳар ким IMEI коди рўйхатдан ўтган ёки ўтмаганини uzimei.uz сайтидан текшириши мумкин. Қурилмангиз IMEI кодини аниқлаш учун *#06# кодини териш кифоя.
1 ноябрдан IMEI кодини автоматик рўйхатдан ўтказиш тўхтади. Эндиликда IMEI кодини рўйхатдан ўтказиш SMS/USSD сўровлар, UZIMEI тизими оператори, почта бўлимлари ва бошқа усуллар орқали амалга оширилади. 1 декабргача бу бепул бўлади.
Агар телефонингиз 2 та сим-картали бўлса ва ундан фақат битта сим-карта жойлаштириб фойдаласангиз, унда иккинчи томонига ҳам сим-карта қўйиб, уни ҳам бир марта рўйхатдан ўтказиш керак. Телефонга доимий равишда 2 та сим-карта қўйиб юришга зарурат йўқ.
1 декабрдан IMEI кодини рўйхатдан ўтказиш учун ҳақ олинади. Бунда нархлар рўйхатдан ўтказиш муддатига қараб 2 хил бўлади. Масалан, жисмоний шахслар учун:
• янги телефонни ишлатгандан бошлаб 30 кун ичида рўйхатдан ўтказса — 44 минг 600 сўм (20 фоиз);
• янги телефонни ишлатгандан бошлаб 30 кундан кейин рўйхатдан ўтказса — 55 минг 750 сўм (25 фоиз).
Рўйхатдан ўтказмасам нима ҳам бўларди дегувчилар диққатига, янги телефоннинг IMEI коди 30 кун ичида рўйхатга олинмаса, телефон ишламай қолади. Рўйхатдан ўтказгандан кейингина ишлашни бошлайди. Шунинг учун, телефон сотиб олаётганда унинг IMEI коди рўйхатдан ўтганини албатта текширинг.
1 ноябрдан бошлаб ишлаб чиқарувчиси номаълум ва IMEI коди ҳақиқий бўлмаган қалбаки Хитой телефонлари ишламай қолади. Уларни 1 ноябрга қадар бир марта ишлатиб, автоматик рўйхатдан ўтказса бўлади, кейин бунинг имкони бўлмайди.